01 -05 Ekim 2025

SONBAHARDA MARS YOLCULUĞU

Gezi liderleri: Yaramazof Kardeşler

Ücret ve ücrete dahil olanlar: Yarım pansiyon olsun dedik ama henüz hesaplayamadık, öğle yemekleri serbest, artık Mars’ta ne bulursan, su bulunmuş galiba..

Mars’ta ne var, gezilecek yerler:

Mars, Merkür’den sonra ikinci en küçük karasal gezegendir. Gezegen’in büyüklüğü Dünya’nın yüzde 53’ü kadarken; kütlesi ise yüzde 11’i kadardır. Oksitlenme nedeniyle kızıl olan ve iri kaya parçaları saçılmış olan gezegenin yüzeyi, tahrip gücü yüksek toz fırtınalarının ve dünyadaki benzerlerinden daha büyük ölçülerde bulunan krater, volkan ve kanyonların hükümranlığı altındadır.

1. Gün: Valles Marineris 

Güneş Sistemi’nin en büyük kanyonudur. Teleskoplarımızla baktığımızda neredeyse güney yarım kürenin bir yanından diğer bir yanına uzanan kara bir leke olarak gözükmektedir. Mars kabuğunda 7 km derinliğe ve 3800 km uzunluğa ulaşmasıyla gezegenin en ünlü yeryüzü şeklidir. Yani uzunluğu Avrupa’nın uzunluğuna eş olup, gezegenin çevresinin beşte biridir. Büyüklüğünün devasa boyutlarının anlaşılması amacıyla Dünya’daki Büyük Kanyon’un boyutları göz önüne getirilebilir. (Büyük Kanyon 446 km uzunluğunda ve yaklaşık 2 km derinliğindedir).

Devasa bir Chasma ve Labyrinthus ağı olan Valles Marineris, su erozyonunun kanıtları ile doludur. Kanyonda hapsedilen ya da yer altında yüksek basınç ile gömülü bulunan suyun aniden bırakılması sonucu oluşabilecek feci taşkınların işaretleri mevcuttur.

2. Gün: Kutup Buzulları 

Dünya’mızdakine benzer olarak Mars da bir çift kutup buzuluna sahiptir. Ancak bizdekiler su temelli iken Mars’takiler “Kuru Buz” yani büyük miktarda karbondioksit içeren buzullardır. Mars, Güneş’e yakınlaştıkça güney yarım küresi ısınır ve kutup buzulları karbondioksit buharlaştıkça yok olur. Kış mevsiminde buharlaşan CO2 yüzeye kar olarak düşer ve kutup buzulları eski büyüklüğüne geri döner.

3. Gün: Kraterler 

Bütün karasal gezegenler gibi Mars yüzeyi de oluşumunu tamamlamaya yakın katılaşma safhasında “Çarpma Kraterleri” biriktirmeye başlamıştır. İlginç bir biçimde Kızıl Gezegen’deki kraterlerin çoğu yüksek araziler olarak adlandırılan güney yarım küreyi kaplar. Kuzey yarım kürede ise kraterler, rüzgar erozyonu ve yakın geçmişteki volkanik hareketler neticesinde aşınmıştır.

Mars-Melas_Dorsa_impact_crater
Mars’ın zayıf bir koruma sağlayabilen ince atmosferi nedeniyle, yüzeyinde çok sayıda ve çeşitli büyüklüklerde çarpma kraterleri yer alır.
Volkanik faaliyetler ve su erozyonu kadar rüzgar da kıraç Mars yüzeyini yontmada rol oynamıştır. Mars’ta kum fırtınaları yaygın olup aylarca gezegenin büyük bölümünü boğucu bir şeklide kaplar. Dünya’da “Yardang” adı verilen oluşumlara Mars’ta da rastlamak mümkündür. Hakim rüzgarların taşıdığı ufak parçacıklar dip kayayı oyarak uzun oyuklar meydana getirir. Olympos Mons’un etekleri bu yapılarla doludur.

Hellas Planitia, Mars’ta bulunan en derin noktadır. 8 km derinliğiyle eski bir çarpma havzasıdır.

4. Gün: Olympus Mons 

Everest’in üç misli yüksekliğindeki Olympus Dağı birçok büyük volkan içeren dağlık Tharsis bölgesindeki, yumuşak eğimli bir sönmüş volkandır. Olympus Mons, Güneş Sistemi’ndeki en büyük dağdır. Rakımı 27 km olan bu dağın taban genişliği yaklaşık 550 km’dir. En son püskürmesinin 10-20 milyon yıl önce olduğu düşünülmektedir.

5. Gün: Alışveriş için boş zaman

Gönlümüzdeki geziye dair son bulgular:

    1. Son dönemde Mars üzerinde mesai yapan Amerikan Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA) ‘kızıl gezegen’ ile ilgili yeni keşfini kamuoyuna duyurdu.
    2. 2Curiosity’den elde edilen verileri açıklayan NASA Mars’ta bir zamanlar dünyaya benzeyen bir atmosfer bulunduğunu açıkladı.
    3. Gezegendeki kayalarda yüksek miktarda manganez oksitler bulunduğunun altını çizen bilim insanları, bunun şimdiye kadar ‘kızıl gezegen’in bir zamanlar dünyadaki benzer bir atmosfere ev sahipliği yaptığına dair en net bulgular olduğunu belirtiyor.
    4. Konuyla ilgili açıklamalarda bulunan Los Alamos National Laboratory çalışanı Nina Lanza, şimdiki hedeflerinin manganez oksitlerin nasıl meydana geldiğini keşfetmek olduğunu belirtti.
    5. Zira manganez oksitler suyun ve oksijenin olmadığı ortamlarda oluşamıyor. Bu bulgunun Mars’ta bir zamanlar yaşam olup olmadığını etkisi de mercek altına alınacak.
    6. 2015’in ilk aylarında NASA’nın Mars yüzeyindeki aracı Curiosity gezegenin yüzeyinde bir tür tuz molekülü olan kalsiyum Perklorat bulmuştu.
    7. Son yıllarda Mars’ı mercek altına alan ve bu gezegen üzerinde çeşitli incelemelerde bulunan NASA, geçtiğimiz yıl Mars’ta akan su olduğuna dair kanıtlar bulunduğunu açıklamıştı.

Mars’ta Mevsimler:

Bir gezegende mevsimlerin oluşmasına neden olan iki etken vardır: gezegenin eksen eğikliği ve Güneş etrafındaki yörüngesinin şekli. Dünya’da mevsimlerin oluşmasında eksen eğikliği – yaklaşık 23 derece- daha büyük rol oynar. Dünya’nın Güneş etrafındaki yörüngesi elips şeklindedir. Ancak bu şekil daireye yakın olduğu için yörünge hareketi sırasında Dünya’nın Güneş’e en yakın ve en uzak olduğu mesafeler arasındaki fark çok azdır. Bu nedenle yörünge şeklinin Dünya’nın mevsimleri üzerinde belirgin bir etkisi yoktur. Ancak yörüngesinin ayrıksılığı (daire şeklinden ne kadar uzak olduğu) daha büyük olan Mars’ta mevsimler birbirinden çok farklıdır. Bu durum Mars’ın atmosfer basıncının da yıl içinde değişmesine neden olur. Eksen eğiklikleri yaklaşık 3 derece olan Jüpiter ve Venüs’te ise mevsimler arasındaki fark çok azdır. Bir günü ile bir yılı neredeyse birbirine eşit olan (Güneş etrafında iki kere döndüğü sürede kendi etrafında 3 kere dönen) Merkür’de ise bir mevsimin bittiğini ve diğerinin başladığını fark etmek mümkün değildir.

Farklı gezegenlerdeki mevsim uzunlukları da birbirinden çok farklıdır. Dünya’da ortalama 90-93 gün olan bu süre Mars’ta 7 aya, Satürn’de ise 7 yıla çıkabilir.

Not: Herşeye hazırlıklı olun..